Özet
Bir isoprenoid bileşeni olan skualen (C30H50), karaciğer ve deride sentezlenir ve köpek balığı karaciğeri ile zeytinyağı en önemli kaynaklarındandır. Skualen emülsiyonları aşılarda adjuvan olarak, kanser ve diğer bazı hastalıkların tedavisinde koruyucu ve önleyici etkileri nedeniyle, ilaç ve gen taşıyıcısı olarak çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.Türkiye"nin 2014 yılında skualen üretiminde dünya 4.sü olmasına karşın ülkemizden bu bileşiğin etkisi ile ilgili araştırma bulunmamaktadır. Araştırmalar zeytinyağı üretiminde ön planda olan İspanya ve İtalya kökenlidir.
Skualenin özellikle kanser ve diğer hastalıklardaki koruyucu ve önleyici etkilerine yönelik yapılan araştırmalar antioksidan ve antitümör etkilerine ilişkin iki ana konudadır. Antioksidan araştırmalar arasında ülseratif kolit, miyokard infarktüsü, Parkinson hastalığı, ilaç ve radyoterapi yan etkileri üzerinde etkinliği bulunmaktadır. Antitümör etkileri ise kolon, akciğer, meme, nöroblastom, deri kökenli skuamöz hücreli karsinom alanlarında araştırılmıştır.
Bu derleme skualen hakkında kapsamlı bilgi sunmakta, çalışmaların laboratuvar ve patolojik metodoloji ve sonuçlarını içermektedir. Birçok alanda etkinliği henüz araştırılmamış olan skualenin özellikle önemli bir üretici olan Türkiye için önde gelen bir araştırma konusu olması gerektiği görülmektedir.